Η διατροφή είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της υγείας και τα τελευταία χρόνια γίνεται αντιληπτό το πως διάφορα βιοχημικά συστατικά που υπάρχουν στα τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές μεταβολικές αλλαγές στο σώμα μας.

Γίνεται αισθητό ότι οι τροφές που επιλέγουμε να καταναλώσουμε δεν αποτελούν απλά ένα σύνολο θερμίδων και θρεπτικών συστατικών, αλλά ένα σημαντικό παρεμβατικό μέσο, ένας αρωγός επίτευξης καλύτερης συνολικής υγείας και ευεξίας!

Μέρος Α’. Επιρροή της διατροφής στο DNA-Αλλαγή συμπεριφοράς.

Στο μαγικό κόσμο της επιστήμης της διατροφογονιδιωματικής ανακαλύπτονται συνεχώς μηχανισμοί με τους οποίους διάφορα συστατικά που υπάρχουν σε τρόφιμα μπορούν να τροποποιούν την έκφραση των γονιδίων μας, ενεργοποιώντας ή απενεργοποιώντας γονίδια υπεύθυνα για κάποιο φαινότυπο (όπως η εμφάνιση μας, η βελτίωση ή μη της υγείας, η μακροζωία, η ψυχολογία κ.α.).

Οι αλλαγές αυτές που προκαλούν τα συστατικά των τροφίμων είναι επιγενετικές, που σημαίνει ότι δεν μπορούν να αλλάξουν την αλληλουχία των βάσεων του DNA (δηλαδή τη δομή του), αλλά μπορούν να τροποποιήσουν την έκφραση του. Με άλλα λόγια, δεν έχουν σκοπό να αλλάξουν το χαρακτήρα του, αλλά  μπορούν να επηρεάσουν (θετικά ή αρνητικά) τη συμπεριφορά του!

Για παράδειγμα, σε εργαστηριακές μελέτες έχει βρεθεί ότι οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες των φυτών, όπως η ρεσβερατρόλη (κόκκινα σταφύλια), η κουρκουμίνη (συστατικό του κουρκουμά) και η επικατεχίνη (τσάι, κακάο) μπορούν να αντιστρέψουν τις επιβλαβείς επιγενετικές αλλαγές που έχουν συμβεί σε καρκινικά κύτταρα και να καταστείλουν την ανάπτυξη του όγκου.

Μια διαφορετική φαινολική ένωση, η σουλφοραφάνη, η οποία βρίσκεται κατά κύριο λόγω στα σταυρανθή λαχανικά (μπρόκολο), προστατεύει το DNA από τις επιβλαβείς επιγενετικές αλλαγές, καταστέλλοντας την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.

Αυτή η πολύπλοκη ενδοεπικοινωνία μεταξύ των διατροφικών σημάτων των τροφών στην εκφραστικότητα του DNA μπορεί να αποτυπώσει την ξεχωριστή δύναμη και επιρροή που κατέχει η κάθε καταναλώμενη τροφή στην συμπεριφορά των γονιδίων μας, οδηγώντας μας τελικώς στο αδιάλειπτο ερώτημα: Τα  γονίδια μας μπορούν να ορίσουν μια νόσο, αλλά μπορούν και να την καθορίσουν;

Σε επόμενα άρθρα θα μελετήσουμε δυο επιπλέον βασικούς παράγοντες οι οποίοι στοιχειοθετούν το σημαντικό ρόλο της διατροφής στην υγεία και αφορούν:

• Το μικροβίωμα και τους μικροβιότες μας και το πως η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τη συμβιωτική σχέση μας με αυτoύς τους μικροργανισμούς, επηρεάζοντας τη νευρική μας υγεία, την ψυχολογία, καθώς και την όρεξη μας για συγκεκριμένα είδη τροφίμων.
• Τον τρόπο με τον οποίο συστατικά της διατροφής μας επηρεάζουν τη φυσιολογικές διεργασίες της κυτταρικής αναγέννησης και ανάπλασης του σώματος, ενισχύοντας (η μη) το οξειδωτικό στρες, οδηγώντας σε πρόωρη γήρανση και εκφυλιστικές νόσους.

Sources.

Schumacher, A. (2018). Epigenetics of Aging and Longevity. Epigenetics of Aging and Longevity, 499-509. doi:10.1016/b978-0-12-811060-7.00023-1

Abdul, Q. A., Yu, B. P., Chung, H. Y., Jung, H. A., & Choi, J. S. (2017). Epigenetic modifications of gene expression by lifestyle and environment. Archives of Pharmacal Research, 40(11), 1219-1237. doi:10.1007/s12272-017-0973-3

Dijk, S. J., Tellam, R. L., Morrison, J. L., Muhlhausler, B. S., & Molloy, P. L. (2015). Recent developments on the role of epigenetics in obesity and metabolic disease. Clinical Epigenetics, 7(1). doi:10.1186/s13148-015-0101-5

Jang, H., & Serra, C. (2014). Nutrition, Epigenetics, and Diseases. Clinical Nutrition Research,3(1), 1. doi:10.7762/cnr.2014.3.1.1

Felsenfeld, G. (2014). A Brief History of Epigenetics. Cold Spring Harbor Perspectives in Biology, 6(1). doi:10.1101/cshperspect.a018200

Choi, S., & Friso, S. (2010). Epigenetics: A New Bridge between Nutrition and Health. Advances in Nutrition, 1(1), 8-16. doi:10.3945/an.110.1004