Τι είναι η θρεπτική πυκνότητα των τροφών;

Ορισμός θρεπτικής πυκνότητας.

Θρεπτική πυκνότητα είναι το σύνολο των θρεπτικών συστατικών που περιέχει μια τροφή σε αναλογία με τις θερμίδες που αυτό αποδίδει.

Για παράδειγμα, όταν ένα τρόφιμο διαθέτει μια ισχυρή ποικιλία σε διάφορα θρεπτικά συστατικά (π.χ. βιταμίνες, μέταλλα, πρωτεΐνες) και είναι συνάμα χαμηλό σε θερμίδες, τότε αναφέρουμε ότι το τρόφιμο αυτό παρουσιάζει μια αυξημένη θρεπτική πυκνότητα (προσφέρει αυξημένη θρέψη με λίγες θερμίδες).

Η θρεπτική πυκνότητα ορισμένων προϊόντων:

1. Ελιές-Ελαιόλαδο.

Το ελαιόλαδο είναι ίσως ένα τυπικό παράδειγμα όπου κατά την διαδικασία παραγωγής του παρατηρείται μια μείωση της θρεπτικής πυκνότητας του αρχικού τροφίμου (ελιά).
Λαμβάνοντας μέσω μάλαξης και μεθόδων διαχωρισμού την ελαιώδη φάση της ελιάς, απομακρύνονται αναγκαστικά τα στερεά και υδατοδιαλυτά συστατικά που προϋπήρχαν στην σάρκα της ελιάς, με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται αρνητικά η τελική συγκέντρωση πολύτιμων μετάλλων και υδατοδιαλυτών βιταμινών στο τελικό προϊόν (ελαιόλαδο).
Έτσι, παρότι αρχικά 10 μέτριες ελιές θα μπορούσαν να μας προσφέρουν 0,6γρ. φυτικής ίνας, 2,5mg Σιδήρου 35mg Ασβεστίου και 0,3 γρ. πρωτεΐνης, οι συγκεντρώσεις αυτές στο παραγόμενο ελαιόλαδο είναι σχεδόν μηδαμινές.

2. Ζάχαρη-σταφίδες.

Η ζάχαρη εκτός από την μηδενική θρεπτική αξία της μπορεί να επιβαρύνει το σώμα μας και με περιττές θερμίδες. Αν αποφασίζαμε να προσθέσουμε για παράδειγμα 100γρ. σταφίδες έναντι 100γρ. ζάχαρης σε μια γλυκιά παρασκευή, θα λαμβάναμε σημαντικές συγκεντρώσεις Σιδήρου, Καλίου και Χαλκού, έναντι της μηδενικής συγκέντρωσης των μετάλλων αυτών στην επεξεργασμένη ζάχαρη.
Σε αυτό το παράδειγμα οι σταφίδες προφανώς υπερτερούν σε θρεπτική πυκνότητα σε σύγκριση με την επεξεργασμένη ζάχαρη.

3. Μαρούλι, ή κέιλ.

Το ταπεινό μαρούλι, είναι ένα από τα παρεξηγημένα λαχανικά, καθώς διαθέτει υψηλή θρεπτική πυκνότητα. Συγκεκριμένα, λόγω και της χαμηλής περιεκτικότητας του σε αντιθρεπτικές ουσίες (όπως το φυτικό οξύ) περιέχει πλήρως απορροφήσιμα μέταλλα όπως το Ασβεστίο, o Σίδηρος και το Μαγνήσιο, ενώ αποτελεί και πλούσια πηγή ω3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (ALA).

Η θρεπτική αξία του κέιλ (λαχανιδα) έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστή στις ημέρες μας. Λόγω των χαμηλών οξαλικών οξέων, τα περιέχοντα μέταλλα της είναι περισσότερα βιοδιαθέσιμα για τον οργανισμό μας, με μια βιοχημική μελέτη να αποκαλύπτει την μεγάλη εντερική απορροφητικότητα του Ασβεστίου της, η οποία ξεπερνά αυτή των ζωικών γαλάτων.

Αποτελεί η ενεργειακή πυκνότητα έναν απώτερο στόχο για όλους;

Τέλος, ας σημειωθεί ότι η ενεργειακή πυκνότητα των τροφίμων δεν αποτελεί στόχο για τον καθένα από εμάς.
Για παράδειγμα ένας αθλητής μαραθωνίου ο οποίος ενδέχεται να καταναλώνει 5000-7000 θερμίδες καθημερινά για την προπόνηση του, δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την επίτευξη μιας υψηλής θρεπτικής πυκνότητας στα γεύματα του.

Αντιθέτως, επιθυμεί μια υψηλή ενεργειακή πυκνότητα, δηλαδή τρόφιμα υψηλά σε θερμίδες, κυρίως από υδατάνθρακες (όπως φρούτα, χυμοί, ενεργειακά ποτά), έτσι ώστε να αναπληρώσει τα απολεσθέντα αποθέματα γλυκογόνου (ενεργειακή αποθήκη του σώματος) και να μπορέσει να εκπληρώσει το αθλητικό του έργο.